Rusya-Ukrayna Savaşı’nın gölgesinde, Türkiye-Avrupa Birliği (AB) bağlantılarının geleceği masaya yatırılıyor. Uzmanlar, savaşın AB’nin önceliklerini değiştirdiğini ve bu durumun Türkiye ile bağlarda yeni bir periyoda işaret edebileceğini belirtiyor.
Türkiye’nin askeri kapasitesi ve güvenlik bağlamında Avrupa için taşıdığı kritik ehemmiyetin göz gerisi edilemeyeceğini söyleyen Siyaset Bilimci Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “AB’nin genişleme stratejisinde güvenlik telaşlarının ve jeopolitik dertlerinin ön plana geçtiği bu konjonktürde Türkiye’nin AB’ye dahil edilmesi fikri kısa vadede güçlenebilir.” dedi.
Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu:
“Türkiye AB ile lakin karşılıklı çıkarların gözetildiği bir ‘kazan-kazan’ senaryosu çerçevesinde bir üyelik modelini kabul edebilir.”
Üsküdar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlantılar Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, Türkiye-AB bağlarının geleceğine dair değerli değerlendirmelerde bulundu.
Rusya-Ukrayna savaşının yansıması incelenmeli
Türkiye-Avrupa Birliği (AB) geleceğinin ne olacağını pahalandırmak için Rusya-Ukrayna savaşının bu bağlantılara yansımasını incelemek gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “AB-Türkiye alakaları başlangıçtan itibaren üç saç ayağı üzerine heyetidir. Bunlardan birincisi milletlerarası konjonktür, ikincisi AB’nin kendi iç siyasetinin ilerleyişi ve üçüncüsü ise Türk siyasal hayatının ne tarafta evrildiğidir. Bu süreçler paralel olarak bakıldığında AB-Türkiye bağlarını anlamak çok daha kıymet arz eder. Lakin şunu da belirtmek gerekir ki bazen birinci bazen ise başka sac ayakları ilgilerin belirlenmesinde ön plana çıkabilir.” dedi.
Savaş AB’nin güvenlik kaygılarını ön plana çıkardı
Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, AB’nin Ukrayna ile müzakerelere başlamasını kıymetlendirerek, “Bugünkü memleketler arası konjonktüre bakıldığında AB’nin Kopenhag kriterlerini ve barış üzerine kurulu temel pahalarını bir kenara koyarak hala savaşta olan bir ülkeyi kendi bünyesine katmak üzere müzakerelere 23 Aralık 2024’de resmen başlaması, AB’nin genişleme konusunda milletlerarası konjonktürel dinamiği ve bu bağlamda jeopolitik unsurlulara dayalı güvenlik telaşlarını ön plana aldığını göstermektedir. Ukrayna dışında Moldova ile de müzakereler başlatılmış ve Avrupa ülkesi olmayan bir ülke olan Gürcistan’a da AB adaylık statüsünün verilmesi de tekrar genişleme konusunda AB’nin nasıl bir yönelim değiştirdiğinin bir öteki göstergesidir.” diye konuştu.
AB’nin iç siyaseti de değişiyor
AB’nin kendi iç siyasetindeki yönelimlere bakıldığında Brexit süreci sonrasında İngiltere olmadan yoluna devam ettiğinin görüldüğünü anlatan Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, şöyle devam etti:
“Bunun dışında 2008’den beri Avro krizi ile çaba eden AB’nin Covid-19 pandemisi ve Ukrayna savaşı sonrası ekonomik olarak daha sıkıntı şartları yaşadığı görülmektedir. AB, 2007 Lizbon Antlaşması’ndan bu yana yeni bir antlaşma imzalamamıştır. Muhtemel bir yeni genişleme dalgası durumunda, kurumsal derinleşme için nasıl bir yol izleneceği de değerli bir tartışma mevzusudur. Bu çerçevede, AB’nin farklılaşmış entegrasyon modellerinden birini benimseyerek, kurucu ülkelerin merkezde yer aldığı ve genişlemeyle birlikte katılan ülkelerin dış halkalarda farklı hak ve inisiyatiflere sahip olduğu bir modelin geliştirilmesi kaçınılmaz görünmektedir. Çünkü AB, tarihî olarak her genişleme sürecinin akabinde siyasetlerini yeni yapısıyla ahenkleştirmek ismine bir antlaşma imzalamışken, uzun müddettir bu tarafta bir adım atılmamıştır.”
Türkiye’nin kıymeti artıyor
Değişen milletlerarası konjonktür ve AB’nin genişleme-derinleşme süreçlerinde yakaladığı farklı yönelimleri müteakip son yirmi yıldır müzakere etabında olan Türkiye için de farklı bir öngörünün ortaya çıkmasının olası göründüğüne vurgu yapan Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, şunları kaydetti:
“Türkiye’nin özellikle Karadeniz bölgesindeki değerli jeopolitik pozisyonu, Rusya ve Ukrayna ile yürüttüğü istikrarlı dış ilgileri, güç yolları üzerindeki transit ülke pozisyonu ve eski İpek Yolu üzere değerli ticari yollar üzerindeki köprü misyonu onu pahalı kılmaktadır. Ayrıyeten, Türkiye’nin askeri kapasitesi ve güvenlik bağlamında Avrupa için taşıdığı kritik değer de göz arkası edilemez. Türkiye’nin tüm potansiyeline ve AB’nin tekrar hal değiştirme ihtimaline rağmen, yeniden de Türkiye 80 milyonu aşkın nüfusu ve ekonomik ihtiyaçları ile AB’nin hazım kapasitesi açısından zorlayıcı bir ülke olduğu söylenilebilir. Ancak AB’nin genişleme stratejisinde güvenlik telaşlarının ve jeopolitik korkularının ön plana geçtiği bu konjonktürde Türkiye’nin AB’ye dahil edilmesi fikri kısa vadede güçlenebilir.”
Türkiye fakat ‘kazan-kazan’ senaryosuyla üyelik modelini kabul edebilir
AB, ‘iç içe geçmiş halkalar’ formunda bir entegrasyon modeline geçerse, farklı üyelik statülerinin (1. sınıf, 2. sınıf, 3. sınıf gibi) ortaya çıkmasının olası olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Bu durumda, Türkiye de Ukrayna üzere dış halkada yer alarak siyaset imal süreçlerine direkt katılmadan, lakin belli şartlarda vize serbestisi elde eden ve güvenlik alanında iş birliği içinde olduğu bir üyelik modeliyle karşı karşıya kalabilir. Dış siyasette daha pro-aktif ve çok-açılı bir dış siyaset sürdüren ve bölgesinde kıymetli bir bölgesel güç olma yolunda ilerleyen Türkiye AB ile fakat karşılıklı çıkarların gözetildiği bir ‘kazan-kazan’ senaryosu çerçevesinde böylesi bir üyelik modelini kabul edebilir. Bu bağlamda, Türkiye’ye tanınacak imtiyazlar ve haklar belirleyici bir öge olacaktır. Türkiye, 1999’dan bu yana AB’ye aday ülke statüsünde olup, 1963’te imzalanan Ankara Antlaşması ile 60 yılı aşkın müddettir AB ile bağlantısını sürdürmektedir. Bu uzun geçmiş münasebetiyle Türkiye’nin AB’den beklentileri de hayli yüksektir. Sonlu imtiyazların verildiği üçüncü sınıf bir AB üyeliği Türkiye için çok büyük bir avantaj getirmeyecektir.” halinde konuştu.
Polonya periyot başkanlığı fırsat yaratabilir
Eski Sovyetler Birliği ülkelerinden biri olan Polonya’nın, Ocak 2025’de AB devir lideri olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Nergiz Özkural Köroğlu, “Ukrayna ile toprak hududu olan Rusya’nın tehdidini yakinen hisseden bir ülke olan Polonya’nın Başbakanı Donald Tusk, Şubat ayındaki bir konuşmasında ‘AB, Ukrayna ve bölgenin güvenliği konusunda kendi aksiyon planını hazırlamazsa global aktörler, geleceğimiz hakkında karar verecek’ diyerek Trump-Zelenski ortasında oval ofiste gerçekleşen gergin görüşme öncesinde yaklaşan tehlike konusunda ihtarda bulunmuştur. Güvenlik tasalarını öncelikli gündem unsuru olarak ele alan Polonya’nın AB Devir Başkanlığı sürecinde, AB-Türkiye ilgilerinde gözlemlenen olumlu atmosferin faal bir halde kıymetlendirilmesi, Türk dış siyaseti açısından stratejik bir ehemmiyet arz etmektedir.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
