Safra Taşları Hakkında Yanlışsız Sanılan 12 Yanlış Bilgi
Sindirim sisteminin değerli bir modülü olan safra kesesinde oluşan taşlar; şişkinlik, karında rahatsızlık hissi ve dolgunluk üzere hazımsızlık meseleleriyle birinci sinyalleri veriyor. Her safra kesesi taşının ameliyat gerektirmediğine dikkat çeken Acıbadem Kartal Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Murat Gönenç “Safra taşları bir sebep değil bir sonuçtur. Temel sorun taşın kendisi değil, safra kesesinin hasta olmasıdır” diyerek safra taşları konusunda toplumda yanlış bilinen doğruları anlattı.
Safra taşı sadece safra kesesinde olur: Taşlar, safra kesesi dışındaki safra yollarında da oluşabiliyor. Safra sistemini bir ağaca benzeterek anlatan Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Murat Gönenç, küçük ve orta uzunluk kollarının karaciğerin içinde, büyük kısımlarının ve gövdesinin karaciğerin dışında yerleşik olduğunu söylüyor. Safra kesesi de karaciğerin dışında yer alan safra yollarının bir modülünü oluşturuyor. Safra ağacı karaciğerde üretilen safranın süreksiz olarak depolanarak bağırsağa aktarılması vazifesini üstleniyor. Bu ağacın rastgele bir bölgesinde safra taşı oluşsa da büyük bir kısmı safra kesesinde gelişiyor.
Safra taşı yalnızca yaşlılarda görülür: Safra taşları her yaş kümesinde görülebiliyor. Lakin yaş ilerledikçe risk artıyor. 40 yaşından sonra görülme sıklığı yükseliyor. Bunun yanı sıra obezite, genetik yatkınlık ve kimi kronik hastalıklar da safra taşı oluşumuna yer hazırlayabiliyor.
Safra taşı her vakit şikayete neden olur: Safra taşları her vakit belirti vermediğinden şikayete de yol açmayabiliyor. O nedenle rutin denetimler sırasında bazen tesadüfen tespit edilebiliyor. Safra taşlarında en sık görülen şikayet ise şişkinlik, karında rahatsızlık hissi ve dolgunluk üzere hazımsızlık sıkıntıları oluyor. Acil durumlarda, sağ omuza ve sağ kürek kemiğinin altına gerçek yansıyan şiddetli karın ağrısı, ateş ve sarılık üzere şikayetler görülüyor. Ultrasonografi ile kolaylıkla teşhis konulsa da safra ağacının öteki kısımlarındaki taşlar ve kuşku duyulan başka hastalıkların teşhisi için kimi ek tetkikler gerekebiliyor.
Safra taşları belirtilerden çabucak anlaşılabilir: Safra taşlarına bağlı hastalıkların şikayetleri mide, pankreas ve bağırsak hastalıkları ile akut apandisit, kalp krizi ve böbrek taşı üzere öbür hastalıkların belirtileri ile karışabiliyor.
Safra taşları yalnızca bayanlarda görülür: Kadınlar, erkeklere nazaran daha yüksek risk altında olsalar da safra taşları erkeklerde de görülebiliyor. Eski tıp kitaplarında safra taşlarının en sık 40 yaş civarı, açık ciltli ve kilolu bayanlarda görüldüğüne dair bilgiler olduğunu,“4F (forty, female, fairy, fat)” halindeki İngilizce kısaltmaya sık rastlandığını belirten Prof. Dr Murat Gönenç, “Gerçekten de kadınlık hormonları, yaş ve obezite safra taşı gelişimi açısından güzel bilinen risk faktörleridir. Bilhassa gebelik sürecinin ve birtakım doğum denetim ilaçlarının safra taşı oluşumunu tetiklediği net olarak gösterilmiştir” diyor.
Safra taşı düşürülebilir: Safra kesesi taşları böbrek taşları üzere düşürülemiyor. Taşlar, kesenin içinde hareket edebiliyor, lakin zaten düşmeleri mümkün olmuyor. Bol su içmek de böbrek taşlarında olduğu üzere düşmelerini sağlamıyor.
Safra taşı yalnızca yağlı yiyeceklerden kaynaklanır: Beslenme değerli bir faktör olsa da safra taşlarının tek sebebi değil. Safra taşlarının da kendi içlerinde tipleri bulunuyor ve her bir safra taşı tipinin oluşum düzeneği birbirinden farklı. Batı tipi beslenme, yani et yüklü yemek tüketilen ülkelerde en sık görülen safra taşları kolesterol taşları oluyor.
Safra taşları ilaçla yahut bitkisel yollarla eritilebilir: Bilimsel olarak kanıtlanmış bir ilaç yahut bitkisel tedavi prosedürü bulunmuyor. Mevcut tedavi seçenekleri ortasında en tesirli yol laparoskopik cerrahi ile safra kesesinin alınması oluyor.
Safra kesesi alınırsa sindirim bozulur: Safra kesesi olmadan da beden safra üretmeye devam ediyor. Ameliyat sonrası kimi besinlere karşı hassasiyet gelişse de bu durum, ekseriyetle vakitle düzeliyor. Safra kesesinin yokluğu ne erken ne de geç periyotta önemli bir sorun teşkil etmiyor.
Safra taşı olan herkes kesinlikle ameliyat olmalıdır: Her safra taşı tedavi gerektirmiyor. Şikayet oluşturmayan safra taşları medikal olarak takip ediliyor. Lakin birtakım özel durumlarda (büyük taşlar, bağışıklık sistemi zayıf hastalar vb.) belirti olmasa bile ameliyat önerilebiliyor. Safra kesesi taşlarında tedavi için mutlak münasebet kişinin safra taşlarına bağlı şikayetlerinin olması yahut daha evvel safra taşlarına bağlı bir hastalık geçirmesi olduğunu belirten Prof. Dr. Murat Gönenç; safra kesesi taşlarının tesadüfen saptandığı hastalarda tedavi önerilen belirli başlı durumları şöyle açıklıyor: “Safra taşı oluşumu ile seyreden kan hastalıkları, öteki nedenle karın cerrahisi planlanan hastalar, yaşadıkları yer yahut işleri nedeniyle acil sıhhat hizmetine ulaşması sıkıntı olan bireyler (kırsal bölgelerde yaşayanlar, sık seyahat edenler, askerler, denizciler, vs.), bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar yahut hastalıklar, nakil hastaları, doğurganlık çağında olan ve gebelik düşünen bayanlar, safra kesesi taşı 2 cm’den büyük olan bireyler, safra kesesi duvarında kireçlenme, safra kesesi taş ile dolu olan şahıslar. Safra kesesinden farklı olarak, safra ağacının öbür kısımlarında yer alan taşlar için şikayet olsun ya da olmasın, kesinlikle tedavi önerilir”
Ameliyatta sırf taşların alınması kafidir: Safra taşı ameliyatlarında sadece taşlar değil, kese tümden alınıyor. Selim safra kesesi hastalıklarında bilimsel olarak ispatlanmış en düzgün tedavi usulü “laparoskopik kolesistektomi” yani kapalı teknikle safra kesesinin bütünüyle çıkarılması oluyor. Prof. Dr. Murat Gönenç; ameliyat tekniği ile ilgili şu bilgiler veriyor: “Esas sorun taşın kendisi değil, safra kesesinin hasta olmasıdır. Bu nedenle, safra kesesinin içini açıp yalnızca taşları almak biçimindeki bir tedavi usulü bilimsel olarak kabul edilebilir değildir. Taş eritme ve kırma tedavilerinin uzun devirde başarısız olmalarının nedeni de budur. ‘kapalı yöntem’ olarak bilinen, laparoskopik olarak yapılan safra kesesi ameliyatı küçük kesilerle yapılır. Ameliyat sonrası ağrı ve rahatsızlık hissi azalır, hasta olağan hayata süratlice dönebilir.”
Ameliyat sonrası safra taşları tekrar oluşur: Safra kesesi alındıktan sonra safra taşı tekrar oluşmuyor, zira safra taşı oluşumunun ana sebebi safra kesesinin kendisidir. Lakin safra yollarında taş oluşumu nadiren görülebiliyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
